Religie of Folklore?
Themadag over de ‘Semana Santa’ in de 21ste eeuw

In de ‘Goede’ of ‘Heilige Week’ – dit jaar van 2 tot en met 8 april - worden de laatste dagen van Christus en zijn dood aan het kruis herdacht. Het is de week waarin Nederland massaal luistert naar Bach’s Matthäus-Passie. In veel Spaanstalige landen speelt deze Semana Santa zich niet in de kerken of concertzalen maar op straat af. In plechtige processies worden de staties van Jezus’ kruisweg rondgedragen, voorgesteld in torenhoge beeldengroepen. In zijn televisieserie ‘Brieven aan Andalusië’ (2019) wijdde Stef Biemans een fraaie aflevering aan de Semana Santa.
Vooral in Andalusië zijn de ‘broederschappen’ die voor deze pasos verantwoordelijk zijn het hele jaar bezig met de voorbereiding. Met bloed, zweet en tranen dragen zij de loodzware pasos. Wie meeloopt, doet boete: anoniem, met een vreemde kap, een capirote, over het hoofd. In de processiefeesten, die sinds de 15e eeuw worden georganiseerd, gaat het religieuze samen met het sociale. Terwijl ook in Spanje de gelovigheid steeds meer afneemt, blijven de processies onverminderd populair: bijna iedereen doet mee aan de feesten. Is dat religie of folklore?

Op deze themadag proberen Marc De Kesel en Laurens ten Kate het raadsel van de Semana Santa te verhelderen. Zij laten zien dat godsdienst niet alleen in dogma’s bestaat maar ook in praktijken die het gewone boven zichzelf uittillen. Zo kan één week per jaar een bijzondere week worden: heilige tijd, midden in onze geseculariseerde wereld.
De Kesel en Ten Kate bespreken met behulp van tekst, muziek, schilderijen en filmfragmenten de schitterende maar soms ook schamele processies waarmee in Spanje en Zuid-Amerika de Goede Week gevierd wordt. Ze leggen verbindingen met de oude muzikale tradities van de Via Crucis, en gaan in op de rol die lijden, geweld en erotiek spelen in het christendom. Een bijzondere dag in de Goede Week, die u niet mag missen!

Programma:

11.00-12.30: Lezingen door Marc De Kesel en Laurens ten Kate
· Wat is de Semana Santa? Historische en theologische inleiding
· Lijden, geweld en erotiek in het christendom, in relatie tot de Semana Santa
12.30-13.30: Lunch
13.30-15.30: Documentaires, teksten en schilderijen over de Semana Santa, waarvan we fragmenten bekijken en bespreken
15.30-16.00: De muzikale traditie van de Via Crucis

Marc De Kesel is bijzonder hoogleraar Theologie, mystiek & moderniteit aan de Radboud Universiteit, Nijmegen. Vanuit filosofisch perspectief doet hij onderzoek in domeinen als religieen mystiektheorie, holocaustreceptie, lacaniaanse theorie en kunst& cultuurkritiek. Voor Helikon hield hij in 2018 een lezing over moderne kunst en haar fascinatie voor mystiek en religie.
Laurens ten Kate is universitair hoofddocent Filosofieen Religiewetenschap en bijzonder hoogleraar Vrijzinnige religiositeit en Humanisme, beide aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Hij geeft sinds 2013 lezingen over kunst en religie bij Helikon.

Semana Santa Sevilla (bron Instagram @detrianasevilla)