Koning bij de gratie Gods. Op zoek naar de wortels van de West-Europese monarchie
Lezing naar aanleiding van een nieuwe publicatie over het koningschap

Begin mei verschijnt bij uitgeversmaatschappij Walburg Pers het nieuwe boek van Piet Leupen: Middeleeuws koningschap. Op zoek naar de wortels van de West-Europese monarchie. Op zaterdag 6 mei is de aanstaande kroning van Charles III. Uiteraard laaien de discussies rond de wenselijkheid van monarchieën in Europa ook weer op in de eerste helft van 2023.

De Middeleeuwen hebben enkele, soms meer dan duizend jaar oude instellingen opgeleverd: het koningschap bijvoorbeeld, maar ook de universiteit. Door het koningschap is Piet Leupen van kinds af aan geboeid geweest. Eerst dankzij de geschiedenisboeken voor de jeugd die hij als kind verslond, later toen hij ontdekte dat deze haast sprookjesachtige instelling in een aantal landen, waaronder Nederland, warempel nog steeds bestond. Vervolgens, tijdens en na zijn studie toen hij regelmatig met actief handelende koningen – en koninginnen – in de Middeleeuwse Geschiedenis geconfronteerd werd. En tenslotte toen hij enkele malen met ex-koningin Juliana in contact kwam op een ‘kunstclub’ van dames in Leusden. Leupen heeft daarna in tegenwoordigheid van de toenmalige prinses nog enkele malen over het middeleeuwse koningschap mogen praten; telkens voelde zij zich uitgedaagd en vuurde zij allerlei vragen op hem af. Volgens de andere toehoordsters was zij bij andere onderwerpen niet zo spraakzaam, maar die middeleeuwse koningen prikkelden tot tegenspraak. Zij wist Leupen te vertellen dat koning-stadhouder Willem III geweigerd had om na zijn kroning in de Westminster Abbey in 1689 de zieken de handen op te leggen. Hij bekende dat niet te weten, waarop zij riposteerde: ’Ja professor, zelfs u kunt nog wat van mij opsteken!’

Dit alles gaf hem mede de doorslag om over het ontstaan en de ontwikkeling van het koningschap in de Middeleeuwen te schrijven. In een slothoofdstuk van zijn nieuwste zoektocht gaat Piet Leupen in op de Oranjemonarchie, een van de jongste monarchieën die de middeleeuwse formule 'bij de gratie Gods' gebruiken. Deze monarchie heeft nog enkele typisch uit de Middeleeuwen stammende trekken. Leupen zal ons een voorproefje geven van zijn jongste onderzoek en in zijn lezing komt uiteraard ook het Britse koningshuis aan bod.

Koningin Juliana, rond haar kroning in 1948. Foto: Marius Meijboom/RVD